Τα ζυμαρικά και το ψωμί δεν μας παχαίνουν. Το φιλέτο κοτόπουλου που απολαμβάνουμε χωρίς τύψεις δεν είναι τόσο αθώο όσο νομίζουμε. Ο Αμερικανός γιατρός Γκαρθ Ντέιβις στη νέα θεωρία που προτείνει αθωώνει τους υδατάνθρακες, ενώ ενοχοποιεί τις ζωικές πρωτεΐνες για διάφορα προβλήματα υγείας, ακόμη και για την πρόωρη γήρανση.
Τι κοινό έχουν η Ικαρία και το ιαπωνικό νησί Οκινάουα; Και τα δύο ανήκουν στις μπλε ζώνες, όπως αποκαλούνται οι περιοχές του πλανήτη με τα υψηλότερα ποσοστά μακροζωίας στον κόσμο, οι οποίες ξεχώρισαν σε μια σειρά αποστολών του National Geographic. Στην ίδια κατηγορία ανήκουν η Σαρδηνία της Ιταλίας και η χερσόνησος Νικόγια στην Κόστα Ρίκα. Παρόλο που βρίσκονται σε διαφορετικές γωνιές του πλανήτη, οι κάτοικοί τους ακολουθούν μια διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά, με μικρές ποσότητες από κορεσμένα λιπαρά, αλάτι, κρέας, επεξεργασμένα σιτηρά, γλυκά και πλήρη γαλακτοκομικά προϊόντα, σύμφωνα με μια αναφορά του αμερικανικού Πανεπιστημίου Τζονς Χόπκινς.
Μεσογειακή πυραμίδα υπό κατάρρευση
Φυσικά το προσδόκιμο ζωής ενός πληθυσμού συνδέεται με πολλούς παράγοντες, όπως η γεωγραφική θέση του, ο τρόπος ζωής και η κληρονομικότητα. Όμως το φαγητό που βάζουμε στο τραπέζι μας είναι ένας βασικός παίκτης στο στοίχημα της μακροβιότητας, όπως τονίζει ο χειρουργός παχυσαρκίας Γκαρθ Ντέιβις. Ο τελευταίος στο βιβλίο του Proteinaholic (εκδ. HarperOne) βάζει στο στόχαστρο τη ζωική πρωτεΐνη και τη βομβαρδίζει με επιστημονικά στοιχεία τα οποία την ενοχοποιούν για πολλές ασθένειες αλλά και για επιτάχυνση της γήρανσης. Ο Αμερικανός γιατρός επιχειρεί έτσι να την αποκαθηλώσει από το βάθρο στο οποίο την έχουν τοποθετήσει τα τελευταία χρόνια γιατροί, διατροφολόγοι, γυμναστές και διάσημες δίαιτες (π.χ. Atkins, Paleo, Ζώνης) που μας συνιστούν να αυξήσουμε την κατανάλωσή της και ταυτόχρονα να περιορίσουμε τους υδατάνθρακες για να χάσουμε κιλά ή για να κερδίσουμε μυϊκό όγκο.
Ο δρ Ντέιβις δεν χρησιμοποιεί τον τίτλο του συγγράμματός του, «εθισμένος στην πρωτεΐνη», με την ιατρική έννοια της εξάρτησης: δεν προσπαθεί να αποδείξει ότι το συγκεκριμένο συστατικό ενεργεί στα κέντρα ανταμοιβής του εγκεφάλου όπως οι ναρκωτικές ουσίες. Επιστρατεύει αυτή την προβοκατόρικη φράση στην προσπάθειά του να ταρακουνήσει τους συμπατριώτες του, οι οποίοι ακόμη και όταν δεν καταβροχθίζουν καθημερινά τεράστια μπέργκερ και μπριζόλες, αλλά προσπαθούν να συμμορφωθούν με τους κανόνες της υγιεινής διατροφής, γεμίζουν το καλάθι του σουπερμάρκετ με μπάρες, ροφήματα και άλλα σκευάσματα πλούσια σε πρωτεΐνες. Πόσο αφορούν την Ελλάδα οι προειδοποιήσεις του;
Σύμφωνα με το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τη Διατροφή και τις Διατροφικές Διαταραχές (2008-12) του Υπουργείου Υγείας, η κατανάλωση κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων στη χώρα μας αυξήθηκε κατά 100-130% τις δύο πρώτες δεκαετίες μετά το ’60, για να συνεχίσει αργότερα την ανοδική πορεία της με βραδύτερους ρυθμούς. Το γνωρίζουμε και εμπειρικά από γονείς και παππούδες: ενώ οι παλαιότερες γενιές απολάμβαναν το κρέας μόνο τις Κυριακές και τις γιορτές, σήμερα δεν λείπει από τα καθημερινά γεύματα πολλών νοικοκυριών. Η μεσογειακή διατροφή φαίνεται να χάνει σταθερά έδαφος.
Η σύσταση να αποφεύγουμε το κόκκινο κρέας δεν είναι βέβαια καινούρια. Η πρωτοτυπία στην υπόθεση του δρα Ντέιβις έγκειται στο γεγονός ότι μας προτείνει να περιορίσουμε όλες τις τροφές που περιέχουν ζωικές πρωτεΐνες, ακόμη και όσες θεωρούμε υγιεινές και ακίνδυνες, όπως τα πουλερικά και τα αυγά. Ταυτόχρονα επιχειρεί να «καθαρίσει» το όνομα των υδατανθράκων, που τα τελευταία χρόνια έχουν κατηγορηθεί για πλήθος δεινών με πρώτο και κύριο την εξάπλωση της παχυσαρκίας.
Μια υπόθεση με… ψωμί
Ο συγγραφέας πιστεύει ότι δεν ευθύνονται οι υδατάνθρακες για τα περιττά κιλά μας. Όπως εξηγεί, το σώμα μας είναι σχεδιασμένο έτσι ώστε να τους χρησιμοποιεί (και συγκεκριμένα τη γλυκόζη) ως πηγή ενέργειας. Όσο, λοιπόν, αυξάνουμε την κατανάλωσή τους, τόσο ο μεταβολισμός μας ανεβάζει ταχύτητα για να τους αξιοποιήσει στο φουλ. Μόνο όταν ξεπεράσουμε τον αριθμό των θερμίδων που χρειαζόμαστε, οι αποθήκες του οργανισμού ξεχειλίζουν από γλυκόζη και αυτή αρχίζει να μετατρέπεται σε λίπος.
Τι φταίει επομένως στις περιπτώσεις που ο δείκτης της ζυγαριάς ανεβαίνει επικίνδυνα;
Πρώτον, η υπερκατανάλωση θερμίδων, απ’ όπου κι αν προέρχονται.
Δεύτερον, όπως προσθέτει, οι ζωικές πρωτεΐνες για τους εξής λόγους:
1. Συνήθως συνοδεύονται από υψηλές ποσότητες λίπους.
2. Είναι φορτωμένες με αντιβιοτικές ουσίες που εξολοθρεύουν την ωφέλιμη χλωρίδα του εντέρου διαταράσσοντας το μεταβολισμό.
3. Περιέχουν αμινοξέα που ενδεχομένως να πυροδοτούν χρόνιες φλεγμονές, οι οποίες έχουν συνδεθεί με την παχυσαρκία αλλά και με διάφορες παθήσεις.
Μάλιστα ο δρ Ντέιβις επικαλείται μελέτες όπως η EPIC (European Prospective Investigation into Cancer and Nutrition, Ευρωπαϊκή Προοπτική Μελέτη σχετικά με τον Καρκίνο και τη Διατροφή), όπου οι επιστήμονες παρακολούθησαν πάνω από μισό εκατομμύριο άτομα από δέκα ευρωπαϊκές χώρες για σχεδόν δεκαπέντε χρόνια. Ένα από τα συμπεράσματά τους; Ο κίνδυνος παχυσαρκίας βρίσκεται σε συνάρτηση με την ποσότητα ζωικών πρωτεΐνών που καταναλώνουμε.
Ωστόσο ο δρ Ντέιβις καταπιάνεται με μια ακόμη απαιτητική αποστολή: να ανατρέψει την άποψη ότι οι υδατάνθρακες προκαλούν διαβήτη. Όπως υποστηρίζει, αν και αυτοί ανεβάζουν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα, είναι η φλεγμονώδης δράση των ζωικών προϊόντων και η υψηλή περιεκτικότητά τους σε λίπος οι παράγοντες που δυσχεραίνουν τη σωστή λειτουργία του παγκρέατος, πυροδοτούν την υπερπαραγωγή ινσουλίνης και αυξάνουν τελικά τον κίνδυνο εμφάνισης ινσουλινοαντίστασης (προδρόμου του διαβήτη).
Και οι επιθέσεις του συγγραφέα ενάντια στις ζωικές πρωτεΐνες δεν σταματούν εδώ. Τις συνδέει επιπλέον με τα καρδιαγγειακά νοσήματα γιατί, μεταξύ άλλων, ενδέχεται να παρεμποδίζουν το μεταβολισμό της αργινίνης, ενός αμινοξέος που περιέχεται σε πολλά τρόφιμα και το οποίο διαστέλλει τις αρτηρίες μας διασφαλίζοντας την ομαλή κυκλοφορία του αίματος.
Τις σχετίζει ακόμη με πολλές μορφές καρκίνου, μέσα από διάφορους μηχανισμούς: Για παράδειγμα, οι ετεροκυκλικές αμίνες, χημικές ενώσεις που σχηματίζονται στο κρέας κατά το ψήσιμο σε υψηλές θερμοκρασίες, έχουν συνδεθεί μέσα από μελέτες με διάφορους τύπους κακοήθειας, όπως ο καρκίνος του μαστού. Ενώ ο ινσουλινομιμητικός αυξητικός παράγοντας (IGF1), τον οποίο επίσης περιέχουν, π.χ., τα αγαπημένα μας παϊδάκια και οι φτερούγες κοτόπουλου, αν και σε συγκεκριμένες ποσότητες είναι απαραίτητος για το σχηματισμό νέων ιστών, σύμφωνα με εργαστηριακά πειράματα, όταν ξεπερνά τα αναγκαία επίπεδα, ευνοεί τον πολλαπλασιασμό των καρκινικών κυττάρων.
Οι φάρμες των ζώων
Επομένως τα ζωικά προϊόντα μας απομακρύνουν από το όνειρο της μακροζωίας γιατί αυξάνουν τον κίνδυνο για πολλές παθήσεις; Εν μέρει ναι, απαντά ο δρ Ντέιβις. Παρουσιάζει όμως και μια ακόμη, πιο τολμηρή υπόθεση: ότι κάποια συστατικά τους, όπως ο IGF1 αλλά και ο αιμικός σίδηρος (όπως ονομάζεται αυτός που περιέχει το κρέας), όταν υπερκαταναλώνονται ενδεχομένως να επιταχύνουν την ίδια τη διαδικασία της γήρανσης, π.χ. επισπεύδοντας την απόπτωση, δηλαδή το θάνατο των κυττάρων. Από την άλλη ο ίδιος μας υπενθυμίζει πως ουσίες που αφθονούν σε φυτικές τροφές, όπως τα αντιοξειδωτικά και οι φυτικές ίνες, μας χορταίνουν ενώ ταυτόχρονα προστατεύουν την υγεία και τη σιλουέτα μας με άπειρους τρόπους.
Ο ειδικός δεν συμβουλεύει βέβαια να αποκλείσουμε από τη διατροφή μας την πρωτεΐνη, η οποία είναι απαραίτητη για το σχηματισμό και τη συντήρηση των μυϊκών ιστών, αλλά να μειώσουμε την πρόσληψή της στη συνιστώμενη ημερήσια δόση, δηλαδή στα 0,8 γραμμ. ανά κιλό άλιπης μάζας σώματος ή κατά μέσο όρο για τις γυναίκες στα 47 γραμμ. την ημέρα. Ενδεικτικά, μια μπριζόλα 170 γραμμ. δίνει περίπου 70 γραμμ. πρωτεΐνης, ενώ δύο μεγάλα αυγά 12 γραμμ. Συνιστά ακόμη να επενδύσουμε στις φυτικές πηγές της, όπως τα φρούτα, τα λαχανικά και τα όσπρια, ενώ αν συνεχίσουμε να καταναλώνουμε ζωικές πρωτεΐνες να προτιμάμε τις πιο υγεινές εκδοχές τους, για παράδειγμα τα πλούσια σε ω-3 λιπαρά ψάρια ανοιχτής θάλασσας. Ο ίδιος, πάντως, έχει επιλέξει να γίνει vegan, δηλαδή έχει αποκλείσει από το μενού του όλες τις τροφές ζωικής προέλευσης, αλλά όχι μόνο για να προστατεύσει τον οργανισμό του…
Σύμφωνα με μια αναφορά του Προγράμματος Περιβάλλοντος των Ηνωμένων Εθνών που παραθέτει, η υπερκατανάλωση ζωικών προϊόντων, σε συνδυασμό με την αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού, ευνοεί την εξάντληση των φυσικών πόρων και τη μόλυνση της ατμόσφαιρας και του υδροφόρου ορίζοντα. Επιπλέον τα ζώα που ζουν στις τεράστιες βιομηχανοποιημένες φάρμες, οι οποίες δημιουργήθηκαν για να ικανοποιήσουν την επιθυμία μας για άφθονο, φτηνό κρέας, συχνά εκτρέφονται και σφαγιάζονται κάτω από βάρβαρες συνθήκες. Και κάπως έτσι ένα βιβλίο διατροφής και υγείας καταλήγει οικολογικό μανιφέστο: «Αρχικά στράφηκα στη χορτοφαγία για λόγους υγείας, καθώς άρχισα όμως να ανακαλύπτω τις επιπτώσεις των διατροφικών επιλογών μου στο περιβάλλον και να βλέπω με πόση σκληρότητα αντιμετωπίζονται τα ζώα, τόσο λιγότερο λαχταριστό έδειχνε στα μάτια μου ένα μπέργκερ» γράφει και συνεχίζει: «Η υιοθέτηση της χορτοφαγίας με έκανε να νιώσω ότι αποτελώ μέρος ενός μεγαλύτερου κινήματος». Ο δρ Ντέιβις μάς διαβεβαιώνει ότι ο άνθρωπος δεν είναι σαρκοφάγο ον, αλλά μπορεί να επιβιώσει αποκλειστικά με φυτικές τροφές, χωρίς να στερηθεί κανένα από τα απαραίτητα στοιχεία. Επειδή όμως μια τέτοια επιλογή προϋποθέτει σημαντικές διατροφικές αλλαγές, αν ακολουθήσετε το παράδειγμά του μην παραλείψετε να συμβουλευτείτε το γιατρό σας.
Στο:ΥΓΕΙΑ
Πηγή
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου