Ο Αγιος Ευστράτιος, περισσότερο γνωστός ως Αϊ-Στράτης, είναι βαθιά σημαδεμένος από την ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας.
Ή πιο σωστά, σημαδεμένος απ’ όσους κάποιοι θέλησαν να εξαιρέσουν από την ιστορία.
Ο Αϊ-Στράτης μπορεί να είναι σήμερα τόπος κατοικίας 270 ανθρώπων, να διαθέτει ενοικιαζόμενα δωμάτια και να αντιμετωπίζει όλα τα προβλήματα που συνήθως ταλαιπωρούν τα νησιά της άγονης γραμμής, αλλά οι τρεις και πλέον δεκαετίες που τον κατέστησαν τον μακροβιότερο τόπο εξορίας είναι κάτι που δεν ξεχνιέται εύκολα. Ούτε και πρέπει.
Το απομονωμένο νησί προκάλεσε φέτος το ενδιαφέρον μιας εθελοντικής ομάδας εκπαιδευτικών, που από πέρυσι που οργανώθηκαν αποφάσισαν να επισκέπτονται τέτοια μέρη προκειμένου να κάνουν τους κατοίκους κοινωνούς μιας πρωτοβουλίας εναλλακτικού χαρακτήρα.
Ο λόγος για την ομάδα εκπαιδευτικών «Θερινές Περιπολίες», που βρέθηκαν στο νησί πραγματοποιώντας έναν κύκλο εκπαιδευτικών εργαστηρίων διάρκειας μιας εβδομάδας, αποβλέποντας στη βιωματική μάθηση των κατοίκων.
Ο δήμος με μεγάλη ευχαρίστηση υποδέχθηκε την ομάδα στο νησί, η αυλαία των δραστηριοτήτων άνοιξε επίσημα στις 12 Αυγούστου και ολοκληρώθηκε πέντε μέρες αργότερα, καλωσορίζοντας τόσο τους ντόπιους κατοίκους όσο και τους τουρίστες.
Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο της ομάδας, κ. Στέλιο Λαζαρίδη, οι δραστηριότητες είναι συνήθως παραδοσιακά παιχνίδια για μικρούς και μεγάλους, όπως είναι οι χειροτεχνίες και η ζωγραφική, οι ξυλοπόδαροι, η ζωγραφική προσώπου (face painting), αλλά και το γνωστό σε όλους παιχνίδι του κρυμμένου θησαυρού.
Ωστόσο δεν λείπουν και τα πιο ιδιαίτερα παιχνίδια, όπως είναι για παράδειγμα η ακροβασία σε ιμάντα, οι χειροτεχνίες από ανακυκλώσιμα υλικά, το εργαστήριο ντοκιμαντέρ και η αφήγηση παραμυθιών σε μεγάλους.
Τόσο στην Ιμβρο πέρυσι με την πρώτη απόδρασή τους όσο και στον Αϊ-Στράτη φέτος, η ανταπόκριση του κοινού ήταν μεγάλη, αλλά ακόμη μεγαλύτερη ήταν η ικανοποίηση των εκπαιδευτικών, βλέποντας τους συμμετέχοντες να εκτελούν με ευχαρίστηση τις δραστηριότητες, όπως αποκαλύπτει στην «Εφ.Συν.» ο Στέλιος Λαζαρίδης.
«Μας κάνει καλύτερους ανθρώπους πάνω απ’ όλα, αλλά και εκπαιδευτικούς η ανταπόκριση και από τα παιδιά και από τους μεγάλους. Νομίζω, αποτελεί ένα θερινό σχολείο και για εμάς».
Ποια είναι η ομάδα
Πρόκειται για μία ομάδα καταρτισμένων ανθρώπων που ανήκουν στον χώρο της εκπαίδευσης κι έχουν συνεργαστεί στο παρελθόν, είτε στο πλαίσιο της λειτουργίας Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης είτε σχολικών δραστηριοτήτων, και αποφασίζουν για το περιεχόμενο της δράσης τους και το μέρος όπου θα διεξαχθεί αυτή.
Η ομάδα έχει την έδρα της στη Δράμα και τα μέλη που την πλαισιώνουν είναι οι: Αναστασία Αγαθαγγέλου, Ζωή Θεοδοσάκη, Ειρήνη Μαρνά και Αναγνώστης Χούσανλης.
Στο πλευρό τους βρίσκονται επίσης η Ντίνα Τρούτπεγλη, βιβλιοθηκονόμος, και η Στέλλα Τοφέα, εμψυχώτρια εκδηλώσεων για παιδιά.
Η πρωτοβουλία ίδρυσης της εθελοντικής ομάδας ανήκει στον Στέλιο Λαζαρίδη, ο οποίος, έχοντας τη συγκατάθεση και των υπόλοιπων συναδέλφων του, προχώρησε στην υλοποίησή της.
Οπως μας δήλωσε ο ίδιος, το στοιχείο εκείνο που συνδέει όλους αυτούς τους ανθρώπους είναι η ευαισθητοποίηση και η αγάπη τους για το περιβάλλον.
Χρησιμοποιώντας εναλλακτικές τεχνικές, ενδιαφέρονται να κινητοποιήσουν παιδιά με διαφορετικές δεξιότητες, γνώσεις και εμπειρίες και να έρθουν σε επαφή μαζί τους.
Κυριότερος στόχος της δράσης τους είναι η περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση και των άλλων ανθρώπων. Πυλώνες της φιλοσοφίας τους είναι επίσης ο εθελοντισμός και η δωρεάν εκμάθηση.
Ουσιαστικά η δράση τους διανύει τον δεύτερο χρόνο, αφού ξεκίνησε ενεργά πέρυσι το καλοκαίρι, όταν επισκέφθηκαν για πρώτη φορά το νησί του Αιγαίου Ιμβρο, που ανήκει στην Τουρκία και κατοικούν εκεί περίπου 300 Ελληνες.
Μάλιστα στην πρώτη τους προσπάθεια στην Ιμβρο, την ομάδα υποστήριξαν εκπρόσωποι της κοινότητας «ΠΕΛΙΤΙ».
Λιγότερες ευκαιρίες
«Ο λόγος που επιλέγονται απομονωμένα μέρη για να πραγματοποιούνται τα εργαστήρια είναι προφανής», όπως μας εξήγησε ο εκπρόσωπος της ομάδας, Στέλιος Λαζαρίδης.
«Επιλέγουμε τέτοια μέρη γιατί οι άνθρωποι εκεί δεν έχουν τέτοιες ευκαιρίες. Νομίζω ότι οι άνθρωποι που διαμένουν σε αστικές κοινωνίες έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν σε πολλές αντίστοιχες δραστηριότητες».
Ωστόσο, ο ίδιος πρόσθεσε ότι απ’ όσο γνωρίζει δεν υπάρχει αντίστοιχη ομάδα στην Ελλάδα με παρόμοια δράση και αν υπάρχει, είναι ευπρόσδεκτη τόσο για την ανταλλαγή εμπειριών όσο και για τη συνεργασία τους σε κοινές δράσεις.
Σχετικά με τη δράση τους και το πρόγραμμα που υλοποιείται, ο κ. Λαζαρίδης μας περιέγραψε πλήρως τι περιλαμβάνει και πώς μπορεί κανείς να συμμετάσχει σε αυτό.
Η δράση γίνεται κατόπιν συνεννόησης με τον αντίστοιχο δήμο της επιλογής τους.
Αφού ο δήμος της περιοχής ανταποκριθεί θετικά, στη συνέχεια ορίζονται οι ημερομηνίες των εργαστηρίων που θα διεξαχθούν στον συγκεκριμένο τόπο.
Τη διαμονή και τα εισιτήρια της ομάδας εξασφαλίζει ο δήμος, ενώ τα υπόλοιπα έξοδα των δραστηριοτήτων αναλαμβάνουν τα μέλη της ομάδας.
Συμμετοχή στα εργαστήρια μπορούν να έχουν όλοι οι παρευρισκόμενοι της περιοχής δωρεάν, ανεξαιρέτως φύλου, ηλικίας και καταγωγής.
«Η “ανοιχτότητα” είναι η φιλοσοφία της ομάδας μας, καθώς δεν επιθυμούμε να αποκλείσουμε κανέναν. Δεν μας νοιάζει η καταγωγή των κατοίκων, το μόνο που τους ρωτάμε είναι εάν θέλουν να συμμετάσχουν στις δραστηριότητές μας», μας λέει ο Στέλιος Λαζαρίδης.
Με τις «Θερινές Περιπολίες» μπορούν να επικοινωνήσουν οργανωμένοι σύλλογοι ή άτυπες ομάδες, δημοτικές ή άλλες αρχές που θα ήθελαν να επισκεφτούν τον τόπο τους και να οργανώσουν δραστηριότητες εκεί, στέλνοντας ένα μέιλ στη διεύθυνση therinesperipolies@yahoo.com.
Ηδη για του χρόνου δρομολογείται το νέο εκπαιδευτικό ταξίδι της ομάδας, η νέα τους αποστολή, που αυτή τη φορά θα γίνει κάπου στην ηπειρωτική Ελλάδα και ευελπιστούν να έχει τα ίδια και καλύτερα αποτελέσματα από τις προηγούμενες χρονιές.
Το Ιδιώνυμο
Μικρό σε έκταση νησί ο Αϊ-Στράτης και μοναχικό μέσα στο Αιγαίο, επιλέχτηκε πρώτη φορά ως μόνιμος τόπος εξορίας μετά την ψήφιση του νόμου 4229 της 24/25 Ιουλίου 1929, του γνωστού Ιδιώνυμου.
Σύμφωνα με αυτόν, η επιδίωξη «διά βιαίων μέσων ανατροπής του κρατούντος κοινωνικού συστήματος ή της απόσπασης μέρους εκ του όλου της Επικρατείας» συνιστά ιδιώνυμο αδίκημα, αδίκημα δηλαδή για το οποίο προβλέπονται ειδικές ποινές.
Το Ιδιώνυμο, το οποίο ακολούθησε την έντονη ανάπτυξη του εργατικού κινήματος ως προσπάθεια καταστολής του, κατευθύνθηκε εναντίον των κομμουνιστών και των συνδικαλιστών, οδηγώντας στο πρώτο κύμα εκτοπίσεων και φυλακίσεων.
Ο Αϊ-Στράτης αποτέλεσε έναν απ’ αυτούς τους πρώτους τόπους εκτοπισμού και παρέμεινε τέτοιος για πολλά χρόνια, στη διάρκεια των οποίων πολλοί επώνυμοι και ανώνυμοι πέρασαν απ’ αυτόν.
Μεταξύ τους και ο ποιητής Κώστας Βάρναλης, ένας από τους πρώτους που πάτησαν ως εξόριστοι στον Αϊ-Στράτη:
«Μας σιδεροδέσανε τα χέρια/και μας κλείσαν ολούθε μαλινχέρια/Μας μετρήσανε, κάπου εξηνταριά/ και μας ζυγιάσαν την ψυχή – βαριά!/Μουδιάσανε σφιχτόδετα καιρό/χέρι δεξί με χέρι αριστερό./Μουδιασμένο και τ’ άλλο μας, που εκράτει/βαλίτσα ή δέμα για τον Αη Στράτη».
Η δικτατορία της 4ης Αυγούστου χρησιμοποιεί και πάλι το νησί ως τόπο εξορίας και «καινοτομεί» εκδίδοντας σειρά νομοθετημάτων που εισάγουν όρους όπως οι «δηλώσεις μετανοίας» και τα «πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων».
Την περίοδο 1936-1940 οι πολιτικοί εξόριστοι ξεπερνούν τους 250.
Επιδείνωση και σεισμός
Τον Απρίλιο του 1941 οι ελληνικές αρχές δεν επιτρέπουν στους πολιτικούς κρατουμένους να αγωνιστούν εναντίον των Γερμανών, όπως αυτοί ζήτησαν, αλλά τους παραδίδουν οι ίδιες στις δυνάμεις κατοχής, καθιστώντας σαφείς τις ιδεολογικές τους προτιμήσεις.
Κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου οι εξόριστοι στον Αϊ-Στράτη έφτασαν τους 5.000, αριθμός που αποτελεί δείγμα των μαζικών διώξεων της περιόδου.
Το μόνο που καθιστούσε την κατάσταση των πολιτικών εξορίστων περισσότερο βιώσιμη απ’ αυτή των κρατουμένων στις φυλακές ήταν η σύσταση των Ομάδων Συμβίωσης Πολιτικών Εξορίστων, μέσω των οποίων οι εξόριστοι είχαν μεγαλύτερη ελευθερία να οργανώνουν συλλογικά τη ζωή τους.
Δεν μπόρεσαν όμως να κρατήσουν ούτε αυτήν την «πολυτέλεια».
Ο νόμος 511 της 31ης Δεκεμβρίου 1947 αλλάζει το όνομα του στρατοπέδου σε «Στρατόπεδο Πειθαρχημένης Διαβιώσεως Εκτοπισμένων», υπονοώντας πίσω απ’ αυτήν την κομψότερη διατύπωση επιδείνωση των συνθηκών διαβίωσης των εξορίστων.
Η δικτατορία των Συνταγματαρχών χρησιμοποιεί κι αυτή το νησί ως τόπο εκτόπισης, μικρού αυτή τη φορά αριθμού εξορίστων, ξυπνώντας πικρές μνήμες και προσθέτοντας μερικές ακόμη μαύρες σελίδες στην ιστορία του νησιού.
Τον Φεβρουάριο του 1968 ισχυρός σεισμός προκάλεσε σοβαρές ζημιές στον οικισμό και κατάρρευση σπιτιών.
Η κυβέρνηση της χούντας στέλνει μπουλντόζες οι οποίες με συνοπτικές διαδικασίες εξαφανίζουν ό,τι είχε επιζήσει του σεισμού, συμπεριλαμβανομένου του Ναού της Γέννησης του Χριστού που στεκόταν στο νησί από το 1861.
Λες και ήθελαν να σβήσουν με κάποιον τρόπο την ιστορία του τόπου.
Κι όμως, σχεδόν 50 χρόνια μετά, τίποτα δεν έχει ξεχαστεί.
Πηγή
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου